twee brieven uit Westerbork

In het najaar van 1943 verscheen een klein boekje met de onschuldig klinkende titel Drie brieven van den kunstschilder Johannes Baptiste van der Pluym. In werkelijkheid was het een illegale uitgave van twee brieven uit kamp Westerbork, geschreven door Etty Hillesum. Er werden honderd exemplaren van gedrukt en de opbrengst kwam ten goede aan het verzet.

Onbedoeld richtte Etty Hillesum er een monument mee op voor wat zich in dat kamp, op die halve vierkante kilometer op de Drentse hei, heeft afgespeeld.

Op zeldzaam indringende, af en toe zelfs poetische wijze beschrijft zij het leven binnen de prikkeldraadomheining: dramatisch, kleurrijk, bitter, intens. En altijd onder ded oem van de trein, die iedere dinsdag vertrok naar het oosten, naar een land waaruit iedereen vreesde nooit meer te zullen terugkeren.

Wie Hillesums brieven leest, vergeet ze nooit meer. Ze vormen een hoogtepunt binnen de literatuur die uit de Tweede Wereldoorlog is voortgekomen, en beschrijven tegelijk het dieptepunt binnen de Nederlandse geschiedenis: hoe meer dan honderdduizend joden via Westerbork naar hun ondergang werden geleid.

Wie in volle omvang dit menselijk drama wil doorleven, moet Twee brieven uit Westerbork lezen - en wie het leest, is niet meer dezelfde.